Sanat Terapisi

Cumhuriyetimizin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk ‘’Sanatsız kalan bir milletin hayat damarlarından biri kopmuş demektir’’ diyerek sanatın hayatımızdaki önemini en açık biçimde ortaya koymuştur. Biz de bugün sanatın iyileştirici etkisini açıklamaya çalışacağız.

Sanat, en yalın anlatımla bir iletişim biçimidir. İnsanın kendini ve çevresini tanımasına, anlamasına, kendi sınırlarını görebilmesine olanak veren, hayal gücü ve yaratıcılığa dayanan bir çeşit kendini ifade etme yoludur. Bu nedenle resim, sinema, tiyatro, heykel, yazılı ya da sözlü metinler oluşturmak gibi çok geniş bir yelpazeyi kapsar.

İnsanların mağara duvarlarına çizdikleri resimlerden yola çıkarak, günlük hayatın farklı şekillerde ifade edilmesinin insanlar üzerinde olumlu bir etkisi olduğu fark edilmiş ve bunun terapilerde kullanılabileceği düşünülmüştür. Bu da sanat terapisini doğurmuştur.

Sanat terapisi, sanatın iyileştirici, sakinleştirici etkisinin işin uzmanlarınca kişinin fiziksel, ruhsal ve sosyal sağlık problemlerinin tedavisinde destek yöntem olarak kullanılması anlamına geliyor. Yani terapiyi alan kişi kendini sanatla ifade eder. Sanat terapisi uzmanlarca yapılan ve belirli kural ve sınırları olan bir disiplindir. Son yüzyılda özellikle Amerika ve Avrupa’da çok sık tercih edilir hale geldi.

Sanat terapisi, insanların kendilerini ve sınırlarını tanımasını, yüzleşemediği sıkıntılarıyla yüzleşmesini, kendini ifade edebilmesini amaçlıyor. Yani bir anlamda insanların kelimelerle anlatamadığı sorunlarını farklı yöntemler kullanarak dışa vurmalarının sağlanması anlamına geliyor.  Sanat terapisi sanatın iletişim aracı olarak kullanılarak insanların söze dökemedikleri duygularını sanat enstrümanları aracılığı ile ifade etmesini sağlamayı amaçlar. Kişi hem kendi yaratıcılığını hem de sanatın ona kattıklarını kullanarak bir anlamda rahatlar. Yani kişi duygularını ifade etmek için kağıt, kalem, kil, boya, nota, dans figürleri gibi sanata dair elementleri kullanır. Böylece kişinin hem fiziksel hem de ruhsal sağlığı korunurken hem de meydana gelmiş sağlık sorunlarının iyileşmesi sağlanır.

Sanat terapisi tıbbi tedavi yöntemlerine destek olarak kullanılan bir terapi yöntem. Sanatın farklı alanları kullanılarak kişilerin hem duygusal hem sosyal hem de akıl sağlıklarında iyileştirme ya da bir sorun varsa sorunun tedavi edilmesi amaçlanır.

Sanat terapisi uygulamasında bir yaş sınırı yok. Erişkinler üzerinde daha çok veri olsa da terapi çocuklar üzerinde de uygulanabilir. Çocukların fiziksel ve ruhsal gelişimlerine uygun olarak seçilecek terapilerin kullanılmasında bir sakınca yok. Okula uyum süreci, dikkat dağınıklığı, çekingenlik, utangaçlık, asosyallik gibi sorunlar yaşayan çocuklar için sanat terapisi oldukça iyi bir alternatif olabilir.

Sanat terapisi uygulayan terapistlerin mutlaka işin uzmanı ve sanatsal açıdan yeterliliğinin olması büyük önem yaşıyor. Terapi uygulama aşamasında genellikle sağlık eğitimi alanlar başta olmak üzere gerekli eğitimleri tamamlamayan farklı disiplin mensupları da sanatsal yetkinlikleri de olmak kaydı ile sanat terapisi uygulaması yapabilirler.

Sanat Terapisi Ne İşe Yarar

• İlk planda boş zamanlarınızı değerlendirmek için ideal bir alternatiftir.
• Kişinin kendi yeteneklerini, yaratıcılığını ve sınırlarını görmesini sağlar.
• Odaklanma, problem çözme becerisini geliştirir.
• Stres yaratan unsurları tanımayı ve onlarla baş etmeyi sağlar.
• Günlük hayatın içinde kişinin artık duyamadığı kendi iç sesini duymasını sağlar.
• Korku ve kaygı yaratan durumların açığa çıkmasına aracı olur.
• Korku ve kaygıların kontrolüne yardımcı olur.
• Günlük hayatta yapılamayan duygu boşalımlarına olanak sağlar.
• Bilinçaltı duyguların bilinç düzeyine çıkmasına imkan verir.
• Yaşanmış, kabul edilemeyen derin duyguların bir sanat eseri aracılığı ile ifade edilmesini sağlar.
• Ortaya çıkan her sanat eseri ile kişinin kendine olan özgüveni güçlenir.
• Kişi yeni beceriler ve yeni bilgiler kazanır.
• Grup çalışmaları kişinin sosyal ilişkiler kurmasını sağlar.
• Sanat terapisi ile sosyal beceriler de gelişir. Yeni sorumluluklar, yeni sosyal çevreler kişiyi sürekli sorun yaşadığı çevreden uzaklaştırarak olaylara daha objektif bakmasını sağlar.
• İletişimi güçlendirir.
• Kişi eylemleri için daha fazla sorumluluk alır hale gelir.
• Sanat terapisi sayesinde kişi kendi içindeki güçlü yanları ortaya çıkararak bu güçlü yanların iyileştirici etkilerini kullanır.
• Sonuç olarak kişi kendini çok daha iyi tanır ve çok daha iyi ifade edebilir.

Sanat Terapisi Çeşitleri

Sanat terapisi çalışmalarında genellikle resim kullanılsa da bu bir zorunluluk değildir. Sanat dallarının tümü sanat terapisi için kullanılabilir.

• Dans Terapisi
• Drama Terapisi
• Müzik Terapisi
• Resim Terapisi
• Şiir Terapisi
• Fotoğraf Terapisi
• Yazı Terapisi
• Heykel Terapisi
• Seramik Terapisi

Sanat Terapisi Kimlere Uygulanır

Aslında bir sanat dalını hobi olarak benimsemek günümüz dünyasının stresli ve yoğun ortamında her bireye iyi gelecektir. Ancak günlük yaşamın stresi ile baş etmenin yanı sıra bilinçaltında bastırılmış duyguları, yaşanmış travmaları olan ve bu duygulara bağlı psikolojik, fiziksel ya da sosyal sorunlar yaşayan herkes sanat terapisi için uygundur.

Sanat terapileri genellikle 3 aşama halinde uygulanır.

İlk aşamada kişinin sakinleşip ortama uyum sağlayabilmesi için meditasyon, nefes egzersizleri ya da yürüyüş yapılır. Kişiler bu süreçte hem sakinleşir hem de kendi iç dünyalarına doğru bir yolculuğa çıkabilirler.

İkinci aşamada kişinin talebi ve yetenekleri doğrultusunda seçilen sanatsal aktivite gerçekleştirilir.

Son aşamada ise ortaya çıkan eser, kişinin durumuna uygun olarak ya sadece terapist ile ya da grup çalışması ile ne ifade etmek istediği açısından değerlendirilir. Bu son aşama ile kişiye gerçek duygularını eser üzerinden ifade etme şansı verilmiş olur. Bilinçaltındaki duyguların bilinç düzeyine çıkarılması sağlanır.