Tüm dünyayı etkisi altına alan coronavirüs ailesinden Covid-19’un neden olduğu pandemi ile savaşırken bu yazımızda kedilerde rahatsızlığa sebep olan bir başka corona virüs hastalığından yani FİP hastalığından bahsedeceğiz. Bu hastalığını yapan etken feline corona isminde bir virüs. Kedi enfeksiyöz peritoniti olarak bilinir.
Fip hastalığı, kedilerde görülen önemli bir bağışıklık sistemi hastalığı türüdür. Üstelik kedi sahiplerinin en çok korktuğu hastalıklardan da biridir. Çünkü hastalık tanısı zor koyulan, kesin bir tedavisi olmayan ve çok nadir de olsa ölümcül olarak seyredebilen bir hastalıktır. Resmi olarak kayıtlara ilk kez 1960’lı yıllarda geçmiştir.
Fip hastalığı, tüm kedilerde görülebilse de yavru kediler ve ileri yaştaki kediler ile bağışıklık sistemi düşük olan kedilerde daha sık görülür ve bu gruplar hastalık açısından daha çok risk altındadır. Genç yaştaki kedi ölümlerinin ne yazık ki bir kısmından fip hastalığı sorumludur. Scotish fold, Habeş, Himalayan, Devon Rex gibi bazı ırklar hastalığa daha yatkındır. Cinsiyetler arasında ise hastalığa yakalanma riski açısından belirgin bir fark yoktur.
Kedilerde görülen coronavirüs aslında yaygın bir virüstür. 2 farklı türü vardır. Bunlardan bir tanesi enterik dediğimiz bağırsakları tutan virüsken diğeri Fip hastalığına yol açan virüstür. Enterik coronavirüsün vücutta kesin belli olmayan bir nedenden ötürü değişim göstermesi ile ortaya çıkan mutasyonlu virüs Fip hastalığını meydana getirir. Coronavirüs bulaşan kedilerin yaklaşık % 2 ila 10’ nunda mutasyona uğrayabileceği düşünülmektedir.
Fip hastalığı, kedinin vücudundaki organlarda piyogranüloma denilen bir çeşit iltihabi reaksiyona neden olan bir hastalıktır. Hastalığın 2 tipi vardır.
Islak tip Fip Hastalığı: Hastalığın bu formunda karın zarı veya akciğerlerin etrafındaki zarda oluşan reaksiyon nedeni ile karın boşluğu ve göğüs boşluğunda sıvı birikir. Bu da karında büyümeye, şişliğe ve solunum sıkıntısına neden olur.
Kuru tip Fip Hastalığı: Bu formda ise sıvı toplanması çok azdır. Organlarda tutulum bağlı sarılık, ateş, kilo kaybı, uykuya meyil, tüylerde matlaşma görülebilir. Daha sinsi seyreder.
Fip Nasıl Bulaşır
Fip hastalığı, genellikle feko-oral ve oro-nasal yani ağız ve burun yoluyla bulaşır. Ana kaynak kedi dışkısıdır. Hasta kedinin dışkısı ile kirlenmiş alanlara sağlıklı kedinin ağız ve burun mukozasının teması ile vücuda girer. Daha az olmak üzere hasta kedinin ağız burun salgıları ile de enfeksiyon bulaşabilir. Hamile kedilerde yavruya geçişte olabilir. Kediler hayatlarında en az bir kere coronavirüs ile temas ederler. Ancak çoğunlukla çok basit bulgularla hastalık geçtiği için farkına varılmaz. Ancak virüsün mutasyon geçirdiği kedilerde Fip hastalığı gelişir. Genellikle kedilerin toplu yaşadığı yerlerde bulaş daha sıktır. Kedinin mama kabının dışkı kabı ile enfekte olması, aynı tuvalet kumunu birden fazla kedinin kullanması riski artırır.
Fip hastalığı, zoonotik bir hastalık değildir. Yani insanlara bulaş riski yoktur.
Fip Belirtileri
Aslında fip hastalığına karşı kedinin göstereceği belirtiler, kedinin bağışıklık sistemi ve maruz kaldığı virüsün miktarı ve cinsine bağlı olarak değişebilir. Klinik belirtilerinin diğer hastalıklarla kolay karışabilmesi nedeni ile tanısı zor bir hastalıktır.
Corona virüsle enfekte olan kedide genellikle hiçbir klinik bulgu gözlenmez. Bir kısım kedide ise ishal, hafif ateş, solunum yolu bulguları görülebilir. Kedi birkaç gün içinde kendi bağışıklığını geliştirerek toparlar. Daha da az kedide ise ne yazık ki Fip hastalığı gelişir. Bu hastalıkta ise tutulum ıslak form dediğimiz formda olursa karında şişkinlik, nefes almada zorluk, ateş, huzursuzluk, iştahsızlık görülebilir. Kuru form ise çok daha sinsi seyreder. Tutulan organa göre değişmekle birlikte aşırı kilo kaybı, kusma, sarılık, huzursuzluk bazen nöbet geçirmeye yol açan sinir sitemi bulguları olabilir. Çoğu kedide kuru form göz lezyonu olarak da karşımıza çıkar. Bu bulgulara depresyon, anemi de eşlik edebilir. Bu nedenlerle Fip tanısı koymak her zaman çok kolay değildir.
Fip Hastalığının Tedavisi
Kesin etkili olduğu bilinen bir ilaç yoktur. Bazı antiviral ilaçlar tedavide hala denenmektedir. Veteriner hekim kedinin durumuna uygun destek tedavi protokollerinden bir ya da bir kaçını önererek tedavisini düzenleyecektir.
Fip Hastalığı Önlenir mi?
Genel hijyen kuralları Fip hastalığını önlemede ana faktördür. Kedi için genel temizlik kurallarına uyulması çok önemlidir. Kedinin temizliği ve bakımı düzenli olarak yapılmalıdır. Bulaş yolunun dışkı olduğu düşünülürse özellikle kedi barınakları gibi kalabalık ortamlarda temizlik daha da önem kazanır. Tuvalet kaplarının temiz tutulması, mama ve su kaplarının tuvalet kaplarından uzak tutulması, evde birden çok kedi besleniyorsa aynı odada 3 den fazla kedi beslenmemesinin sağlanmasına dikkat edilmelidir.
Kedi beslenmesi kedinin genel sağlığını etkileyeceği için Fip hastalığında da dengeli beslenme korunmada rol alır.
Stres bağışıklık sisteminde düşkünlüğe neden olabileceği için kedinizin üzerinde stres yaratan faktörler varsa bunları azaltmak fayda sağlayacaktır.
Fip hastalığı için geliştirilmiş bir aşı olmasına rağmen aşı ile ilgili yeterli veri olmaması nedeni ile rutin uygulamada yer almaz.
Albatros Bilişim Kooperatifi