Dünyada her yıl milyonlarca insanın ölmesine neden olan ve çok daha fazla insanın da hayat kalitesini bozan önemli bir sağlık sorunundan, kanserden bahsedeceğiz bugün. Dünyada kansere bağlı nedenlerden her yıl yaklaşık 9 milyona yakın kişinin öldüğü bilinmektedir. Kanserin artan sıklığı göz önüne alındığında bu rakamın daha da çok artması beklenmektedir.
Kanser ülkemizde ve dünyada kalp damar hastalıklarından sonra ikinci sıradaki en sık ölüm sebebidir.
Pandemi nedeni ile birçok tarama programı ile birlikte, hastaneye tanı ve tedavi için gidişler de aksadığı için önümüzdeki yıllarda kanser vakalarında belirgin bir artış öngörülmektedir.
Dünyada birinci sırada akciğer kanseri, ikinci sırada meme kanseri ve üçüncü sırada kolon kanseri görülür. Ülkemizde resmi kurumların açıkladığı verilere göre her yıl yaklaşık 96.000 erkek 67.000 kadın kanser tanısı alıyor. Erkeklerde en sık akciğer ve prostat kanserleri tanı alırken kadınlarda meme kanseri her 4 kadından birinde görülen kanser türü olma özelliğini korumaktadır. Bağırsak yani kolon kanseri ise her iki cinste de en sık görülen 3. kanser türüdür. Çocukluk çağına baktığımızda ise kan kanser i olan lösemi en sık görülen kanser türüdür.
4 Şubat Dünya Kanser Gününde Uluslararası Kanser Kontrol Örgütü (UICC) önderliğinde, bu kadar çok insanın canını yakan kanserle ilgili farkındalığı artırmak, bilinç düzeyini yükseltmek amacı ile dünya genelinde kampanyalar düzenlenir. UICC tarafından Dünya Kanser Günü 2005 yılından itibaren düzenlenmektedir. Ülkemizde de aynı yıl Türk Kanser Araştırma ve Savaş Kurumu Derneğince çalışmalar başlatılmıştır. Dünya Kanser Gününde yaklaşık 150 ülkede birçok kampanya, faaliyet planlanarak yürütülmektedir. Kanser hastalığı hakkında her bireyin bilgi sahibi olması amaçlanır.
Aslında 4 Şubat tarihinde vurgulanmak istenen kanserin önlenmesi mümkün bir hastalık olduğudur.
Kanser Nasıl Önlenir
Görülen kanser vakalarının yaklaşık üçte birinin önlenebileceği öngörülmektedir. Çağımızın getirdiği yaşam alışkanlıklarının birçoğu ne yazık ki kansere davetiye çıkarmaktadır. Yoğun stres, fast food adı verilen sağlıksız beslenme, aşırı kafein tüketimi, hareketsiz hayat, yoğun alkol ve sigara tüketimi, düzensiz uyku bünyenin bağışıklık sisteminin düşmanlarıdır. Sağlıksız hayat alışkanlıklarının değiştirilmesi ile sadece kanser değil birçok hastalığı önlemek mümkündür.
Özellikle tütün ve tütün ürünlerinin birçok kanser türü ile ilişkilendirildiği göz önüne alınırsa tütün ve tütün mamullerinden uzak durmak ilk kurallar arasında sayılabilir. Sadece bu ürünleri tüketmemek değil pasif içicilikle de bu ürünlerin dumanına maruz kalmamak için içilen ortamlardan uzak durmakta çok önemlidir. Yine aynı şekilde bağışıklık sistemini olumsuz etkileyen alkol tüketmemek, hareketsiz hayat ve sağlıksız beslenmekten vazgeçmek, düzenli egzersiz yapmak kanseri önlemek için elimizdeki silahlarımızdır. Ayrıca bazı kanser türlerinin bizim alışkanlıklarımız dışında çevresel faktörlerin sonucunda gelişebildiği de unutulmamalıdır. Bu nedenle zararlı etkileri ispatlanmış mesleki ve çevresel faktörlerden korunmak gerekli önlemleri almak ta en az kişisel önlemler kadar önemlidir. Ortamdaki hava kirliliğinden, güneş ışığından, ultraviyole radyasyondan veya kimyasallardan korunmak için gerekli önlemler alınmalıdır.
Aynı zamanda bazı kanser türlerini önleyen aşıları da düzenli olarak yaptırmak gerekir. Hepatit B aşısı ile karaciğer kanserinden, HPV aşısı ile kadınlarda serviks kanserinden korunmak mümkündür.
Aynı zamanda güvenli cinsel ilişki dikkat edilmesi gereken bir başka konudur. Tercihen tek eşlilik, kondom kullanımı öneriler arasında yer alır.
Erken Teşhis
Covid 19 pandemisi nedeni ile birçok tarama programı aksadığı için önümüzdeki yıllarda kanser vakalarında bir artış öngörülmektedir.
Kanser hastalığında korunma kadar düzenli kontrollerle hastalığın erken dönemde yakalanarak erken müdahale edilmesi de hayati önem taşır. Kanser hastalığının yaklaşık üçte birinin erken teşhisi mümkündür. Erken teşhis tedavi şansını önemli ölçüde artırır. Birçok kanser türü son ana kadar ciddi klinik belirtiler vermez bu nedenle erken teşhis için düzenli taramalar yaptırmak ve kansere ait erken dönem işaretlerini atlamamak gerekir.
‘Erken Teşhis Hayat Kurtarır’ mottosu ile ülkemizde birçok tarama programı yürütülmektedir. Üstelik bu programlar tamamen ücretsiz olarak sunulmaktadır.
Dünya Sağlık Örgütü tarafından önerilen 3 kanser türüne yönelik tarama çalışmaları yapılmaktadır.
40 yaşından itibaren kadınlara, 69 yaşına kadar 2 yılda bir mamografi aracılığı ile meme kanseri taraması, 50 yaşın üzerindeki kadın ve erkeklerde 2 yılda bir kolon kanseri taraması, 30 – 65 yaş arası kadınlarımıza ise 5 yılda bir rahim kanseri için taramalar Ketem’ler (Kanser Erken
Tarama Merkezi) aracılığı ile verilmektedir.
Kanser Hakkında Doğru Bilinen Yanlışlar
· Kanser için yapılabilecek bir şey yok
Bu düşünce kesinlikle yanlış bir kabulleniştir. Üçte bir kanser vakası önlenebilirken üçte birinin de erken teşhisle tedavi edilebildiğini unutmamak gerekir.
· Kanser hiçbir bulgu ya da belirti vermez
Bu da tamamen eksik bir bilgidir. Bazı kanser türleri oldukça sessiz seyredebilse bile vücudumuzun bize verdiği uyarı sinyallerini tanımak ve atlamamak gerekir. Üstelik düzenli taramalarla sinsi seyredebilen çoğu kanseri erken evrelerinde yakalamak mümkündür.
· Kanser hakkında konuşmak gereksiz
Kanser gibi genellikle kötü şöhreti olan hastalıklardan konuşmak çok kolay olmayabilir. Ancak kendimizi ifade etmek, yaşanmış deneyimleri duymak kanserle savaşta oldukça önemlidir.
· Kanser tedavisi alma hakkı
Ülkemizde bilimsel olarak kabul edilmiş kanser tedavi protokollerine ücretsiz olarak ulaşmak mümkündür.
Albatros Bilişim Kooperatifi