Dünya Sağlık Örgütü ve Uluslararası Menopoz Topluluğu 18 Ekim’i menopoz ve yaratabileceği sağlık sorunları açısından farkındalık oluşturabilmek için Dünya Menopoz Günü olarak ilan etmiştir.
Peki nedir menopoz?
Menopoz kelime anlamına bakıldığında, kadınlarda görülen adet kanamalarının olmaması hali olarak tanımlanabilir. Kadınlarda doğurganlık çağı ergenlik döneminde adet görülmesi ile başlar. Kadında adet kanamalarının olması doğurganlığın göstergesi olarak kabul edilir. Çünkü adet kanamaları yumurtlamanın göstergesidir. Bu nedenle kanamaların kesilmesi bir anlamda doğurganlığın bitmesi olarak kabul edilir.
Bir kadının menopoza girmesi için en az 12 ay yani bir yıl boyunca adet görmemesi şartı aranır. Ülkemizde 47-49 yaş dünyada ise 50-52 yaş menopoza girme yaşı olarak kabul edilir. Menopoz döneminin başlama yaşı ilk adet görme yaşı ile bağlantılı değildir. Menopoz yaşı genetik ve çevresel faktörlerle şekillenir. 40 yaşından önce menopoza girilmesi hali erken menopoz (prematür over) , 51 yaşında hala adet görüyor olmak ise geç menopoz olarak adlandırılır.
Kadınlar doğumda belli bir yumurta sayısı ile dünyaya gelirler. Vücutta yumurta hücresi üretilmez. Ergenlik döneminde değişen hormonal döngülerle her ay bu depodaki yumurtaların bir kısmı olgunlaşır ve döllenmeye hazır hale gelir. Döllenmenin gerçekleşmesi halinde gebelik oluşurken döllenme olmaması halinde bu yumurtaları vücut imha eder. Bu döngü sürekli devam eder. Döngünün sonucunda vücuttaki yumurta hücreleri ve hormonlar azalır. Böylece menopoza doğru gidiş kaçınılmaz olur.
40’lı yaşlardan itibaren kadınlarda adet düzensizlikleri, ateş basmaları, duygusal dalgalanmalar, uyku bozuklukları, çarpıntı, libido azalması, cilt kuruluğu gibi şikayetlerle menopoz kendini gösterir. Genellikle ilk olarak adet düzeninde bozulma meydana gelir. Normalde her 28 günde bir görülmesi normal kabul edilen adet döngüsü bozulur. Süre ya çok kısalır ya da uzun aralıklar olur. Adet döngüsündeki bozulma nedeni ile etkili bir doğum kontrol yöntemi kullanmayan kadınlarda bu dönemde istenmeyen hamilelikler söz konusu olabilir.
Menopoz kadınların yaşam döngüsü içinde kaçınılmaz bir olaydır. Kesinlikle bir sağlık problemi ya da hastalık değildir. Ancak menopoza giriş yaşı ve menopozda yaşanabilecek sağlık sorunları birçok faktörden etkilenebilir. Sağlıklı bir doğurganlık dönemi geçirmek erken menopozu önlemede etkendir.
Menopoz öncesi dönemde sağlıklı beslenilerek kilo kontrol altında tutulmalıdır. Hazır gıda tüketmeyin, trans yağlardan uzak durun, taze sebze, meyve tüketin, yeterince su için, düzenli egzersiz yapın, sigara ve alkolden uzak durun, uyku düzeninizi aksatmayın ilk akla gelen öneriler olacaktır. Sigara içen kadınlar menopoza daha erken yaşlarda girer. Ağır psikolojik travmalar savaş, göç, yaşanan yoğun stresler menopoz yaşını öne çeker. Aynı zamanda soğuk iklimlerde menopoz yaşı daha erkendir.
Menopoz döneminde vücutta neler değişir?
Azalan hormonlara bağlı olarak kadın üreme organlarında küçülme olur. Bu nedenle sık idrara çıkma, idrar kesesinde sarkma nedeni ile idrar kaçırma, vagen kuruluğu nedeni ile cinsel ilişki esnasında ağrı, kuruluk kaynaklı kaşıntı, kabızlık görülebilir. Cinsel ilişkinin ağrılı olması cinsel isteksizliğe neden olabilir.
Azalan hormonlar sadece üreme organlarını etkilemez. Aynı zamanda ciltte kollagen oranı azalır. Cilt kurur, sarkar. Koltuk altı ve genital bölge kıllanması azalır. Yara iyileşmesi gecikir.
Menopoz dönemi kadınlarda bariz hormonal değişiklikler olmaktadır. Bu değişikliklerden biri de östrojen hormonundaki azalmadır. Bu hormon kadınları kalp damar hastalıklarına karşı koruyucu görev yapan bir hormondur. Bu nedenle menopoz döneminde bu hormonun koruyucu etkisinin azalması nedeni ile kadınlarda kalp damar hastalıklarına yakalanma riski artar. Yüksek kolesterol, yüksek tansiyon gelişebilir. Bu nedenle östrojen salgısını artıracak gıdalar diyete eklenmelidir. En bilineni soyadır. Kereviz, keten tohumu, elma ve tam tahıllı gıdalarda önerilen besinlerdir. Tuz alımı mutlaka azaltılmalı, içilen su miktarı artırılmalıdır. Kafein miktarı da mutlaka düşürülmelidir.
Menopoz dönemindeki bir başka önemli değişiklikte kemik erimesidir. Kemik yoğunluğunun azalması nedeni ile kemik yaralanmaları, kırıkların riski artar. Bu nedenle menopoz öncesi dönemden başlayarak yeterli kalsiyum ve D vitamini alımına özen gösterilmelidir. Eğer gereklilik varsa ilaç kullanılabilir. Ama her gün düzenli güneşe çıkmak sağlıklı insanlar için yeterlidir. Ayrıca düzenli egzersizlerde kemik erimesini önlemede yardımcı olur.
-Menopoz döneminde metabolizmanın yavaşlaması nedeni ile kilo alımı olabilir. Bu nedenle düzenli egzersiz yapılmalı, bol taze sebze meyve tüketilmeli ve öğünlerdeki yağ oranı azaltılmalıdır.
Menopoz Tanısı Nasıl Koyulur
Menopozda kadınların kayıplarının mümkün olduğunca erken tespiti için erken tanı önemlidir. Tanı kanda ölçülen hormon seviyeleri ile koyulur.
Menopoz Tedavisi
Yukarıda da bahsedildiği gibi menopoz bir hastalık değildir. Fizyolojik bir olaydır. Ancak bu dönemde vücutta meydana gelen değişikliklerden en az etkilenmek için eğer hekiminiz uygun görürse azalan hormonları yerine koymak için hormon replasman tedavisi başlanabilir. Bu tedavi süresince yakın izlem gerekir. Böylece tedavinin yan etkilerinden kadın korunmuş olur. Ancak yüksek tansiyonu olan, daha önce kalp krizi, inme öyküsü olan, migreni olan, dolaşım bozukluğu şikayetleri olan, bilinen üreme organı kanseri olan kadınlara bu tedavi başlanmaz.
18 EKİM DÜNYA MENOPOZ GÜNÜ
18 Ekim Dünya Menopoz Günü ve menopoz hakkında detaylı bilgi alın.
Albatros Bilişim Kooperatifi