(Öncelikle yazı içerisinde kullanacağım “ilaç = etkin madde = molekül” aynı anlamlara gelmektedir.)
Eczaneye uğrayan her birey yüksek ihtimalle “eşdeğerini veriyorum” ya da “muadili var” gibi cümlelerle karşılaşmış olabilir. Bu noktada tabi ki tercih hakkı bizlere ait olmakla birlikte eşdeğer dediğimiz kavramı açıklamak istiyorum. Eşdeğer = muadil veya farmasötik eşdeğer; aynı etkin maddeyi yani bizleri tedavi edecek nitelikteki ilacı, aynı miktarlarda ve aynı formlarda içeren sadece farklı firmalar tarafından üretilen ve farklı isimleri olan ilaçlar demektir.
Bir ilaç molekülünün bulunması için onlarca yıl gerekmektedir ve yapılan laboratuvar çalışmalarından sonra klinik çalışmalara geçilmektedir. Bu süreçlerde ilaç molekülünün yapısı, stabilitesi, etki mekanizması, tedavi dozu, yan etkileri, vücuttaki dağılımı, emilimi, atılımı, güvenilirliği tespit edilmektedir. Ve bütün bu süreçler tamamlandıktan sonra ilaç moleküllerinin kullanımlarına sağlık otoriteleri tarafından onay verilmektedir. Bu onayla birlikte etkin madde patentlenmektedir ve işte eşdeğer dediğimiz kavramlar bu patent süreleri bittikten sonra ortaya çıkmaktadır.
Etkin maddenin patent süresi bittikten sonra eşdeğer ilaçlar, yine sağlık otoritelerine, aynı dozda aynı etkiyi gösterdiklerini çeşitli çalışmalarla kanıtladıktan sonra onay almakta ve hastaların kullanımlarına sunulmaktadır.
Eşdeğer dediğimiz ilaçların tek avantajları, ilk ilaç molekülü (referans ilaç) gibi klinik çalışmaları yapmak zorunda değildir. Çünkü zaten aynı etkin madde kullanılacaktır ve etkililiği, güvenliği hem klinik çalışmalarca hem de pazarlama sonrası verilerle zaten kanıtlanmıştır.
Bu sebeple bizlere “eşdeğeri var” dendiğinde kesinlikle tedirgin olmamalıyız. Çünkü biz eczacıların önerdiği ilaçlar, tamamen sağlık bakanlığından referans ürün ile aynı tedavi edici etkiye sahip olduklarına dair onay almış olan ilaçlardır. Eşdeğer önerilerimiz bunun dışında olmamaktadır.
Mesela “parasetamol” hepimizin hayatında mutlaka bir dönem kullandığı ve neredeyse bütün reçetelerde olan, özellikle de covid sürecinde çok tercih edilen, emziren annelerin kurtarıcısı bir ağrı kesici ve ateş düşürücüdür. Ve parasetamolün yaklaşık 12 eşdeğeri vardır. Her ilacın bu kadar olmasa da 3 – 5 tane eşdeğeri bulunmaktadır ve bir eczanenin bütün eşdeğerleri bulundurması mümkün değildir. Bu sebeple de eşdeğer ilaç önerdiğimiz olmaktadır.
Eşdeğer ilaçlar içerisinde bulunan yardımcı maddeler farklılık gösterebilir. Ancak bunlar ilacın stabilitesi, rengi, tadı gibi özelliklere sahip maddelerdir ve tedavi edici özelliklerden sorumlu değildirler. Eğer bu yardımcı maddelerden spesifik olarak alerjimiz olan varsa bunu da mutlaka belirtmeliyiz. Tıpkı herhangi bir ilaca karşı alerjimiz olduğunu biliyorsak, bunu da belirtmemiz gerektiği gibi. Çünkü bu durumlar ayrıca değerlendirilmelidir.
Eşdeğer ilaç etkisiz ilaç demek değildir. Aksine size tedavi edecek olan ilacın bire-bir aynısıdır. Lütfen bunu unutmayalım!
Sağlıkla kalın!
Albatros Bilişim Kooperatifi