Mantar, demir ve protein bakımından oldukça zengin bir yiyecektir. Bu özelliğinin yanı sıra sağlık açısından da çok çeşitli faydalara sahiptir. Yararları ve içeriği göz önünde bulundurulduğunda mantar, sofralardan çok uzak kalmaması gereken bir besin.
Yenilebilen Mantar Türleri
Zehirli mantar türleri de bulunduğundan, her mantarın yenilmeyeceğini hemen herkes bilir. Özellikle doğada bulunan mantarlar, zehirli olup olmadıkları kesin olarak belirlenmeden hiçbir şekilde tüketilmemelidir. Aksi takdirde ölüme kadar varabilen ciddi sonuçlarla karşı karşıya kalınabilir.
Ülkemizde bulunan yenilebilir mantar türlerinden bazıları:
• Tirmit Mantarı
Tirmit mantarı, halk arasında geyik mantarı ismiyle de bilinir. Karadeniz bölgesinde yaygın olarak bulunur ve sıklıkla tüketilir. Tirmit mantarının rengi, olgunlaştıkça sarıdan kırmızıya yaklaşır. Oldukça lezzetli bir mantar çeşididir, tüketilmesinde hiçbir sakınca yoktur.
• İmparator Mantarı
Halk arasında gelincik mantarı olarak da bilinen imparator mantarı, beyaz sporlara ve turuncu bir şapkaya sahiptir. Ülkemizde daha çok Kandıra, Göksu Vadisi ve Şile dolaylarında bulunur. İmparator mantarı ile aynı ailede bulunan bazı mantarlar zehirli olabildiği için, tüketilmeden önce mutlaka bir uzman görüşüne başvurulmalıdır.
• Kuzu Göbeği Mantarı
Höbelen, döbelen veya kuzu göbeği mantarı; ülkemizin hemen hemen bütün kıyı kesimlerinde yetişir. İyileştirici özellikleri sebebiyle şifalı mantar olarak da bilinir. Pişirilmeden tüketilmesi önerilmez.
• Çam Kabara Mantarı
Çam kabara mantarı, ismini çam ağaçlarına tutunarak yaşamasından dolayı almıştır. Alerji yapma riski yüksek bir mantardır, bu nedenle dikkatli bir şekilde tüketilmesi gerekir. Bazı yörelerde tirmit olarak da bilinir, ancak asıl tirmit mantarından farklı bir görünüme ve yapıya sahiptir. Ülkemizde daha çok Sinop çevresinde bulunur.
• Pestik Mantarı
Katı, ak ve yumuşak olmak üzere üç çeşidi bulunan pestik mantarı, halk arasında çörek mantarı veya ayı mantarı isimleriyle de tanınır. Aynı zamanda Porcini mantarı olarak da bilinir. Ülkemizde daha çok Batı Karadeniz bölgesi civarlarında yetişir.
Mantarın Faydaları
Mantar oldukça faydalı bir besindir. Özellikle bağışıklık sistemini güçlendirici etkisi sayesinde, kişilere çeşitli hastalıklara karşı koruma sağlar.
Mantar; A, B, D ve K vitaminleri, kalsiyum, potasyum, bakır ve fosfor mineralleri bakımından son derece zengin bir besindir. Bu denli zengin bir içeriğin yanında, 100 gram mantar yalnızca 22 kalori bulunur. Tok tutucu özelliği de es geçilmemelidir.
• Mantar, içerisinde doğal bir kolesterol ilacı olan lovastatin maddesini barındırır. Statinlerin etki mekanizmasına sahip olan bu madde, kötü kolesterolü (LDL) düşürmede son derece büyük yararlar sağlar. Böylece yüksek kan kolesterol seviyelerine bağlı damar tıkanıklıklarının önüne geçilmiş olur.
• Mantarın düzenli bir şekilde tüketilmesi, vücutta enfeksiyon meydana gelmesinin engellenmesine yardımcı olur. Mantarın içeriğinde bulunan D vitamini ve bazı polisakkaritler, bağışıklık sistemini güçlendirerek enfeksiyon etkilerine karşı oldukça güvenilir bir koruma sağlar.
• İçeriğindeki IL-10, IL-12 başta olmak üzere çeşitli anti enflamatuvar etkili maddeler sayesinde, vücutta yangısal (iltihap) süreçlerin gelişiminin önünü keser.
• Japonya’da bulunan bazı mantar çeşitleri, içerdikleri beta glukan ve konjuge linoleik asit molekülleri sayesinde bağışıklık sistemine daha fazla yarar sağlayabiliyor.
• Tokluk hissi oluşturarak iştahın baskılanmasına katkı sağlar. Bu özelliği sayesinde mantarlar, diyet düzenlerinde de özellikle bazı danışanlara öneriliyor.
• Yüksek mineral içeriğine sahiptir. İçerisinde bulunan selenyum minerali sayesinde antioksidan etki barındırır. Bu antioksidan etki sayesinde pek çok hastalık çeşidine karşı vücuda destek olur. Bakır minerali bakımından da zengin bir içeriğe sahip olması, mantarın bakır eksikliğine bağlı sağlık problemlerini (halsizlik vb.) önlemesini sağlar.
Bütün bu faydalar, mantarı oldukça değerli kılar. Özellikle bizim toplumumuzda çok yaygın olan kalp ve damar hastalıklarına karşı güçlü etkisi, mantarı bizim için çok daha değerli bir hale getiriyor. Aynı zamanda bağışıklık sistemini güçlendirici özelliği düşünüldüğünde, mantarın düzenli tüketilmesinin ne gibi faydalar sağladığı anlaşılıyor.
Mantarın faydaları hakkındaki bir diğer yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.
Mantarlar Hakkında Dikkat Edilmesi Gerekenler
Mantarlar oldukça lezzetli ve faydalı besinlerdir, ancak tüketilmeden önce dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar da bulunur.
Doğada bulunan mantar çeşitlerinin birçoğu zehirli olduğundan, doğada bulunan mantarlar hakkında uzmanlık derecesinde bilgi sahibi olunmadan bu tür mantarlar asla tüketilmemelidir. Aksi takdirde çok ciddi komplikasyonlara sebep olabilen zehirlenme vakalarıyla karşı karşıya kalınabilir.
Market veya pazarlarda satılan mantarlarda da dikkatli ve seçici bir tutum izleyin. Kararmış veya çizik olan mantarlar yerine, beyaz ve daha sağlıklı görünen mantarları tercih edin. Daha beyaz görünümlü mantarlar, besin olarak tüketilmeye daha uygundur.
Mantar hakkında kesin ve doğru bir kanıya sahip olunması durumunda, doğada bulunan zehirsiz mantarlar da tüketilebilir. Ancak bu mantarlar kökünden sökülerek değil, bıçakla gövdesinden kesilerek toplanılmalıdır. Bu şekilde daha sağlıklı ve güvenli bir tüketim sağlanır.
Bütün bu noktalara dikkat edilmesine rağmen mantar tükettikten sonra baş dönmesi, mide bulantısı, karın ağrısı, ishal gibi zehirlenme belirtileri görülmesi durumunda mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
Albatros Bilişim Kooperatifi