Bağışıklık Ekibi Türkiye’de bağışıklık ve sağlık üstüne kurulmuş en kapsamlı sitelerden biri olan Bağışıklık.com, 2017 yılından bu yana hizmet veriyor. Alanında uzman yazarlardan oluşan Bağışıklık.com ekibi, beslenmeden wellness önerilerine, spordan coronavirüs önlemlerine kadar sağlık ile ilgili hemen her konuyu detaylıca ele alıyor.

Akran Zorbalığı Nedir?

3 Dakika

Zevkle okula giden çocuğunuz artık okula gitmek istemiyor ya da artık arkadaşları ile birlikte vakit geçirmek istemiyor mu? Sebebini açıklayamadığınız davranışlar mı sergiliyor? Akran zorbalığı yaşıyor olmasın!

Son dönemde sık sık duymaya başladığımız akran zorbalığı nedir, çocukları nasıl etkiler birlikte bir bakalım.

Aslında erişkin ilişkilerinde olduğu gibi çocuklarında sosyal ilişkileri oldukça karmaşıktır. Evde kardeşler arasında bile farklı dengeler, gruplaşmalar vardır. Genelde yaşça büyükler küçüklerle oynamak istemez, kardeş kıskançlığı ile bazı hırçın hareketler sergilenebilir. Yaşça ya da fiziki olarak zayıf olan küçümsenir ve alay edilir ve belki de dışlanır. Ama evdeki sosyal hayat okulla birlikte hareketlenir, kalabalıklaşır. Ev ve arkadaş çevresinde çocukça hareket olarak nitelenen bazı davranışlar şekil değiştirir ve bir çeşit zorbalığa dönebilir.

Akran zorbalığı tanımı ise bu noktada bir çocuğun kendi yaş grubuna yakın yaşıtı ya da yaşıtlarının oluşturduğu bir grupça sürekli olarak sözel, fiziki ya da psikolojik olarak baskısına maruz kalması olarak tanımlanabilir.

Akran zorbalığındaki davranış ne olursa olsun saldırgan bir davranış türüdür. Zannedildiğinin aksine akran zorbalığı ergenlikte başlamaz; zorbalık ne yazık ki çok daha erken dönemlerde okul öncesi dönemlerde başlar. İlköğretimin sonuna doğru artar ve ortaöğretimde pik yapar. Artık lisenin son yıllarında giderek azalır.

Akran zorbalığı hareketi 3 özelliği içeren bir davranış türüdür.

  • Saldırgan davranışta amaç kasıtlı olarak karşıdakine zarar vermek, kırmak, incitmektir.
  • Davranış bir defaya mahsus değildir. Sürekli ve tekrarlayıcı özellik gösterir.
  • Zorbalık yapan ve yapılan çocuklar arasında güç dengesizliği mevcuttur. Zorbalığı yapan çocuk ya yaşça büyük ya fiziki olarak güçlü ya da sosyal statü ve arkadaş çevresi olarak daha üst gruptadır.

Akran Zorbalığının Türleri

Fiziki Zorbalık

Bu zorbalık tipinde doğrudan fiziki güç uygulaması söz konusudur. Vurmak, dövmek, eşyalarını harap etmek, itmek, para ya da yemeğine el koymak gibi davranışlar örnek verilebilir.

Sözel Zorbalık

Bu zorbalık tipinde ise harekette doğrudan şiddet içeren bir eylem yoktur. Karşı tarafa zarar vermek, küçük düşürmek için sözler kullanılır. Zorbalığa uğrayan çocukla alay edilir, lakap takılır, küfür edilir, fiziki özellikleri, kıyafetleri, görünümü ile ilgili olarak kişiye sözlü saldırılar yapılır. Daha ileri durumlarda çocuk tehdit edilir.

Davranışsal Zorbalık

Bu zorbalık tipinde ise çocuk sosyal olarak dışlanır. Yok sayılır, görmezden gelinir. Hatta çocuk diğer çocuklarla da öğretmenlerle de yakınlaşmasın diye şikayet edilir, gereksiz dedikodular yayılır.

Siber Zorbalık

Akran zorbalığının son yıllarda geldiği nokta gelişen teknoloji ile birlikte gelişen siber zorbalık oldu. Bu zorbalık tipinde ise çocuk dijital platformlarda hakkında asılsız dedikodularla, özel resimleri ya da bilgileri ile aşağılanır ya da iftiraya uğrarlar. Daha ileri durumlarda ise özel bilgilerle çocuğa şantaj yapılması gündeme gelebilir.

Akran Zorbalığında Yanlış Bilinenler

Akran zorbalığı sıklıkla akran çatışması ile karışır. Çocuklar büyüdükçe geçeceği düşünülür. Çocuklar büyürken bazı çatışmalar yaşamaları normaldir. Ama bu çatışmalar tekrarlayıcı ve zorlayıcı değildir. Zorbalıktan sonra zorbalığı yapan pişman olur ve telafi etme gayretine girer. Akran çatışması bu nedenle sağlıklı bir büyüme davranışıdır, böylece akranlar problem çözme becerilerini geliştirebilirler. Bu nedenle akran çatışması ile akran zorbalığı karıştırılmamalıdır. Akran zorbalığı geçici ve sağlıklı bir çocukluk davranışı değildir.

Zorbalık sadece erkek çocukları tarafından yapılır inanışı da oldukça yanlıştır. Kız çocukları da en azından erkek çocukları kadar zorbalık yapabilirler. Genelde bu durumda uygulanan şiddet fiziksel şiddetten çok sözel, davranışsal ya da siber zorbalık şeklinde olur.

Zorbalığın üstüne gidilmezse zamanla geçeceği inancı da yanlıştır. Zorbalık fark edildiği an önlem alınmazsa giderek artan biçimde devam eder. Zorba kendini güvende hissederek zorbalığın dozunu artırabilir.

Sadece fiziksel zorbalık önemlidir yargısı da yanlıştır. Fiziksel zorbalıkta gözle görülen bir hasar olsa da diğer tüm zorbalık türleri fiziksel zorbalık kadar hatta daha fazla çocuğun zarar görmesine neden olabilir. Bu zarar gözle görülmese de çocuğun ruh sağlığı ciddi biçimde hasar alabilir.

Akran Zorbalığının Sonuçları

Akran zorbalığında aslında her iki taraftaki çocuklar da zarar görür. Çünkü zorbalığı uygulayan çocuk empati yapabilme yeteneğinden yoksun, belki de evinde şiddet gören, sosyal ilişkileri sorunlu çocuklardır. Eksik yanlarını zorbalıkla kapatmaya çalışırlar. Okula uyumları ve akademik başarıları düşük olur. Saldırgan davranışlarından sonuç almayı başardıkları hissi onları daha büyük suçlara itebilir. Daha erken dönemlerde sigara, alkol, uyuşturucu gibi kötü alışkanlıklar edinme riskleri daha yüksek olur.

Akran zorbalığına uğrayan çocuklar ise kendini değersiz, yalnız hissederler. Depresyon ve kaygı bozukluğu, düşük akademik başarı daha ileri durumlarda intihara kadar giden davranış bozuklukları yaşayabilirler.

Akran Zorbalığının Belirtileri

  • Zorbalığa uğrayan çocuk genellikle bunu doğrudan ifade etmez.
  • Okula gitmekte isteksizlik
  • İçe kapanma,
  • Vücudunda ya da eşyalarında fiziksel zorbalığa ait bulgular
  • Sebepsiz karın ağrısı, baş ağrısı
  • Sürekli bir tedirginlik hali
  • Kimseyle görüşmek istemem en sık karşılaşılan belirtilerdir.

Ailelerin akran zorbalığı hakkında farkındalığı olması ve çocuklarını suçlamak yerine destek olmaları gerekirse okul ve uzman kişilerden destek alarak ilerlenmesi istenmeyen sonuçların yaşanmasını önleyecektir.

Bağışıklık Ekibi Türkiye’de bağışıklık ve sağlık üstüne kurulmuş en kapsamlı sitelerden biri olan Bağışıklık.com, 2017 yılından bu yana hizmet veriyor. Alanında uzman yazarlardan oluşan Bağışıklık.com ekibi, beslenmeden wellness önerilerine, spordan coronavirüs önlemlerine kadar sağlık ile ilgili hemen her konuyu detaylıca ele alıyor.
Albatros Bilişim Kooperatifi tarafından yapılmıştır. @2020 Albatros Bilişim Kooperatifi tarafından yapılmıştır.