Lösemi Nedir?

Önemli bir sağlık sorunu olan lösemi yani daha çok tanıdığımız adıyla kan kanseri nedir? Kimlerde görülür? Belirtileri nelerdir? Bugün bu konu hakkında bilgi vermeye çalışacağız.

Lösemi, insan vücudunda önemli bir rol oynayan beyaz kan hücrelerinin yani akyuvarların kontrolsüz çoğalması ile meydana gelen bir kan kanseri çeşididir.

Kemik iliği, kemik doku içinde yer alan süngerimsi yapıda olan ve beyaz ve kırmızı kan hücreleri ile trombositlerin üretildiği bir dokudur. Bu hücrelerin her birinin insan vücudu için önemli görevleri vardır. Kırmızı kan hücreleri oksijenin akciğerlerden hücrelere taşınmasında, beyaz kan hücreleri vücudun savunmasında, trombositler ise kanın pıhtılaşmasında yeri doldurulamaz görevler üstlenirler.

Ne yazık ki beyaz kan hücrelerinin herhangi bir nedenle kemik iliğinde kontrolsüz üretilmeleri bağışıklık sisteminin önemli bir parçası olan sağlıklı beyaz kan hücrelerinin düzgün çalışmasına engel olur. Bu da enfeksiyonlara karşı savunmasız kalmamıza neden olur.

Lösemi akut ve kronik olarak 2 farklı şekilde ortaya çıkabilir.

Akut yani hızlı seyirli olan lösemi ne yazık ki çocukluk çağı kanserleri içinde en sık görülen kanser türüdür. En sık 2-5 yaş ve 5-10 yaş grubunda görülür. Lösemilerin yaklaşık % 90’lık kısmı akut gelişen lösemilerdir. Bu noktadaki tek iyi haber gelişen tedavi yöntemleri sayesinde tedavide başarı şansı oldukça yüksektir.

Kronik yani daha yavaş seyirli olan lösemi tipi ise daha çok erişkin yaş grubunda 50 yaş üzerinde daha sık görülen kanser tipleri içinde yer alır. Hücre tipine göre ise lösemiler myeloid ve lenfoid olarak sınıflandırılırlar.

Lösemi cinsiyet ayrımı yapan bir kanser türüdür erkeklerde daha fazla ve daha ölümcül seyreder.

Lösemili Çocuklar Haftası

Lösemi adı oldukça korkutucu olsa da özellikle çocukluk yaş grubunda oldukça sık görülen ve büyük oranda tedavi edilebilen bir kanser türüdür. İşte tüm bu nedenlerden dolayı çocukluk çağı kanserleri için farkındalık yaratabilmek, löseminin tedavi edilebilir hastalıklar arasında yer aldığını vurgulayabilmek, bulaşıcı olmadığını anlatabilmek ve lösemili çocuklar ile ailelerine destek olabilmek için her yıl 2-8 Kasım haftası tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de Lösemili Çocuklar Haftası olarak kutlanmaktadır. Bu hafta boyunca lösemi hakkında anne, babalar ile anne-baba adaylarının bilgilendirilmesi için toplantılar, seminerler farkındalık çalışmaları yapılmakta; lösemili çocukların uygun tedavi ve koşulsuz sevgi ile iyileşmelerinin mümkün olduğu vurgusu yapılmaktadır.

Löseminin Önlenmesi

Lösemi tam olarak neden olduğu bilinmeyen bir kanser türüdür ancak çevresel etkenlerin lösemi özellikle akut lösemi oluşması için çok ta etkili olmadığı bilinmektedir. Günlük yaşam koşulları içinde çevre ve yaşam tarzı dikkate alındığında ailelerin çocuklarında lösemi oluşmasını engellemek için bu nedenle yapabilecekleri pek bir şey yoktur.

Normal koşullardan farklı olarak yüksek dozda radyasyon ve kimyasal maruziyeti lösemiyi tetikleyebilir. Son yıllarda cep telefonları kullanımının artışı ile birlikte cep telefonlarının yaydığı sinyaller suçlanmakta ve konu üzerinde araştırmalar kesintisiz bir şekilde devam etmektedir. Küçük çocuklarda cep telefonu kullanımı insanlarda şüpheli kanserojen sınıfında değerlendirildiği için çocukların cep telefonları ile mümkün olduğunca geç tanışmaları önerilir.

İleri yaş grubunda görülen lösemi tipleri için ise çevresel faktörler biraz daha etkili olabilir. Sigara, alkol kullanımı, bazı viral enfeksiyonlar, çalışma ortamındaki kimyasallar ve sağlıksız beslenme riski artırabilir.

Lösemide Erken Tanı

Lösemi için yapılabilecek tarama testi ne yazık ki yoktur. Ancak bazı riskli grupta olduğu bilinen örneğin Down Sendromlu çocuklar ile öyküsü olan çocuklar, diğer çocuklardan daha sık takip edilerek tanı almaları sağlanabilir.

Çocukluk çağında çok sık görülen bu kanser tipinde ortaya çıkan belirtiler zaten çocuğun herhangi bir nedenle doktora gitmesine neden olan belirtiler olduğu için tanı aşamasında genellikle çok geç kalınmaz. Aslında lösemi belirtileri birçok çocukluk çağı hastalığında da görülebilen belirtiler arasında yer aldığı için belirtilere karşı duyarlı olmak gerekir.

Löseminin Belirtileri

Farklı lösemi tiplerinde farklı belirtiler görülse de ortak olan belirtiler şunlardır.

• Sebebi açıklanamayan yüksek ateş
• Enfeksiyonların sık tekrarlaması
• Ele gelecek kadar büyük lenf bezeleri
• Kemik ve eklem ağrıları
• Geceleri terleme
• Halsizlik, yorgunluk hissi
• İştahsızlık
• Deri üzerinde çarpma olmadan meydana gelen küçük kanama alanları, morluklar
• Diş etlerinde kanama, burun kanamaları
• Kansızlık nedeni ile soluk bir cilt görünümü
• Açıklanamayan kilo kaybı
• Daha ileri vakalarda karaciğer ve dalakta büyüme, nefes darlığı, hırıltılı solunum

Lösemi Tanısı

Kan testleri, periferik yayma ve kemik iliği biyopsileri tanı koymak için kullanılan önemli yöntemlerdir.

Lösemi Tedavisi

Tedavi tamamen hücre tipine ve hastalığın derecesine göre belirlenir. Işın tedavisi, ilaç tedavisi, immünoterapi ve kemik iliği nakli yüz güldüren tedavi seçenekleri arasında yer alır.

Tedavi Başarısı

Akut çocukluk çağı lösemilerinde tedavinin başarılı olma şansı son yıllarda gelişen tedavilerle yaklaşık olarak %85’lere kadar çıkmıştır.

Kanserlerin tekrarlama şansı vardır. Hastalığın ilerlemiş dönemlerinde tedavi edilmesi durumunda tekrarlama şansı artar. Bu nedenle tedaviye erken dönemde başlayabilmek önemlidir.

Tedavi edilen lösemi hastaları giderek azalan sıklıklarla yaklaşık 10 yıl izlenirler.  10 yıldan sonra tekrarlama olasılığı oldukça düşüktür.