El tırnaklarının çevresindeki etleri ısırma, yeme, el ve ayak tırnaklarını koparma, kemirme genel olarak tırnak yeme olarak tarif edilir. Düşünmeden otomatik yapılır. Zararsız, geçici bir alışkanlık gibi görülse de bazen bırakılması uzun ve zahmetli olabilen bir davranış bozukluğudur.
Tırnak yeme ya da diğer adıyla onikofaji her yaş grubunda görülebilir. Kadınlarda erkeklere göre daha sık izlenir. Kişiler genellikle baskı ve stres altında iken tırnak yeme eğilimi gösterilir. Kişilik yapısı olarak daha asabi çocuklarda diş çıkarma dönemi ile birlikte başlayabilse de genellikle 3-4 yaşlarından sonra rastlanır. Tahmin edildiğinden daha sık görülür. Her 3 çocuktan biri belli bir yaş döneminde bir süre tırnak yeme alışkanlığı gösterir. Çocukluk dönemin dışında ergenlik döneminde de karşımıza çıkar. Ergenlerin yaklaşık %40 kadarında görülür. Bu dönemde gençlerin kabul görme kaygıları tırnak yemeyi artırır. Genç yetişkinlerde bu oran %30 civarındadır. Erişkin dönemde belirgin azalma gösterir.
Neden Tırnak Yeriz?
Tırnak yemenin kişiden kişiye değişen çok farklı sebepleri olabilir. Bu davranış bozukluğu daha masum ve kısa süreli olabildiği gibi çok uzun süren, bırakması zor bir alışkanlık haline de gelebilir.
Öğrenilmiş Davranış
Evdeki yetişkinlerden birinin ya da birkaçının tırnak yerken görülmesi çocuğun bu davranışı taklit etmesine yol açar.
Psikolojik Faktörler
Tırnak yemenin temel nedeninin psikolojik faktörler olduğu düşünülür. Kişilerin yaşadığı sıkıntı, korku, kaygı, öfke, üzüntü gibi olumsuz duygular ya da ortamlar bu alışkanlığı tetikleyebilir. Kişilerin kendini güvensiz hissetmesi, ani ortam değişiklikleri, baskıcı aile, çevre yapısı, değersiz hissetme, kabul görme isteği, kardeş kıskançlığı, sevgisiz geçirilen özellikle çocukluk dönemleri tırnak yeme alışkanlığını başlatabilir. Aslında tırnak yemek, olumsuz durumlardan bir kaçıştır.
Kimi zaman can sıkıntısından kimi zaman da yapılan işe daha iyi odaklanabilmek için de tırnak yiyen bir grup insan vardır. Bu grupta yer alan davranış biçimi daha masum bir davranış biçimi olarak değerlendirilebilir.
Organik Nedenler
Daha az olmak üzere zihinsel gerilik, majör depresyon, dikkat eksikliği sendromu gibi organik durumlarda da tırnak yeme görülebilir.
Genetik Nedenler
Tırnak yeme alışkanlığının genetik yatkınlık sonucu olabileceği yönünde de çalışmalar bulunmaktadır. Bebeklik döneminde parmak emen çocukların ileri yaşlarında tırnak yeme alışkanlığı geliştirebildiği görülmüştür.
Tırnak Yemenin Zararları
Genel olarak olumsuz ruh haline bir tepki, bu ruh halinden sıyrılmak için gerçekleştirilen bir eylem olan tırnak yemenin ne yazık ki vücuda bazı zararları olur.
-Sürekli ısırma ve kemirmeye bağlı tırnak çevresinde ağrı
-Travmaya uğrayan tırnak çevresinde enfeksiyon
-Şekilsiz tırnak görünümü
-Isırmayı yapan dişlerde hasar
-Tırnakların görüntüsü nedeni ile özgüvende azalma
-Utanç ve suçluluk duygusu
-Tırnaklar ve elden ağız ve yüze geçebilen enfeksiyonlar
-Yutulan deri ve tırnak parçaları nedeni ile sindirim sistemi sorunları
Tırnak Yeme Tedavisi
Tedavide kişinin motive olması çok önemlidir. Aynı zamanda kişinin ailesi ve çevresinin desteği anahtar rol oynar. Tırnak yeme alışkanlığının tedavi edilebilmesinde ilk aşama asıl sebebi bulup olumsuz duygu durumunu ortadan kaldırmak olmalıdır. Bu yapılmadan yapılacak diğer müdahaleler ya başarısız olur ya da geçici çözüm olurlar.
Çok erken yaşta aile bireylerini taklit ile başlayan tırnak yeme alışkanlığında görmezden gelmek, çocuğun üstüne gitmemek daha doğrudur. İlk yapılması gereken rol model olan aile bireyinin davranışını değiştirmesini sağlamak olmalıdır. Tırnak yeme alışkanlığının bırakılmasında ödül ve ceza çok etkili değildir. Alışkanlığın devam etmesi durumunda çocuğun ilgisini başka yere çekmekte etkili olabilir.
Tırnak yeme olumsuz bir duygu durumdan kaynaklanıyorsa bu durum tespit edilip ortadan kaldırılmalıdır. Kaygılı, stresli ortamlardan uzaklaşılmalıdır.
Organik bir rahatsızlık söz konusu ise mutlaka tedavisi uzmanlarca planlanmalıdır.
Tüm bunlar yapılırken ek olarak,
-Tırnak yeme alışkanlığının bırakılmasının çok hızlı değil zamana yayılarak yapılması gerektiği bilgisi verilmelidir. Böylece kişi kısa vadede başarılı olamazsa bunun bir alışkanlık olduğunu ve bırakmanın zaman alabileceğini bildiği için motivasyon kaybına uğramaz.
-Tırnakları kısa tutmak, düzenli profesyonel bakım/manikür yaptırarak o bölgede ısırılacak, kemirilecek bir malzeme bırakmamak denenebilir.
-Tırnaklara acı cila sürmek oldukça sık kullanılan caydırıcı bir yöntemdir. Kişi tırnağını ısırınca ağzına gelen acı tat nedeni ile bu davranışı terk edebilir. Acı cilaya ulaşılamadığı durumlarda evdeki acılardan (toz biber, pul biber, salça vb.) faydalanılabilinir.
-Elleri ağızdan uzak tutmak için elleri meşgul eden bir faaliyet denenebilir. Stres topu veya benzeri el içinde sürekli hareket ettirilen bir cisim tırnak yeme alışkanlığını bırakma da yardımcı olabilir.
-Eldiven giyerek tırnaklar kapatılabilir ama günlük hayatta uygulaması zordur. Özellikle bir ya da birkaç tırnak üzerinde yoğunlaşmışsa alışkanlık o tırnakla üzerine yara bandı takılarak tırnak yenmesi engellenebilir.
-Kişi hangi durum ve olaylarla tırnak yemeye başladığını tespit ederek o durumlardan uzak durmayı deneyebilir. Örneğin kişi boş kaldığı zamanlarda tırnak yiyorsa hemen bir başka işe yönlenerek bu düşünceden kurtulmaya çalışabilir.
Bu önlemlerle sonuç alınamadığı durumlarda bir uzmandan destek alarak davranış değişikliği gerekebilir. Tırnak yemenin farklı farklı sebepleri olabileceği ve her çözümün her kişide işe yaramayabileceği unutulmamalıdır.
Albatros Bilişim Kooperatifi