Steroid bir hormon olarak kabul edilen ve yağda çözünen vitaminlerden biri olan D vitamini ikiye ayrılır; vit-D2 (ergokalsiferol) ve vit-D3 (kolekalsiferol). D vitaminleri kalsiferoller olarak da karşımıza çıkabilir.
Vit-D2 ve D3’ün farkı nedir?
Vit-D2 bitkisel kaynaklı olup daha çok maya ve mantarlarda güneş ışınları sayesinde sentezlenir.
Vit-D3 ise hayvansal kaynaklı olup, insan ve hayvanların derialtında güneş ışınlarının (UV) etkisi ile sentezlenir. Vit-D3 yapısal özelliklerinden dolayı biyolojik etkinlik açısında vit-D2’ye oranla 10 kat daha etkindir. Bu sebeple yazımızda bahsettiğimiz D vitaminini daha çok vit-D3 olarak düşünebiliriz.
D vitaminini gıdalarla (balık, yumurta süt ve süt ürünleri, mantar, patates vb.), takviye edici besin destekleri ve güneş ışınları ile alabiliriz. Vücudumuz, D vitaminine önce karaciğer sonra da böbrekte bir takım enzimatik reaksiyonlar uygular. Bunun sonucunda da D vitaminini, kullanılabilir aktif formuna dönüştürür.
Peki D vitamini aktif formuna ulaştıktan sonra ne gibi faydalar sağlar;
– Kalsiyum ve fosfor metabolizmasına katkı sağlayarak, bağırsaklardan emilimlerini kolaylaştırır ve kemikler üzerine olumlu etki sağlar. Böylelikle kas ve kemik ağrıları, kronik yorgunluk ve osteoporozun önlenmesi ve tedavisinde kullanılır.
– Çok güçlü bir bağışıklık sistemi destekleyicisidir. Birçok bağışıklık sistemi hücresinde bulunur (t hücreleri, makrofajlar vs.) ve vücut savunmamızı kuvvetlendirir. Bu sebeple pandemi döneminde özellikle kullanımı tavsiye edilmiştir. Ayrıca astım, romatoid artrit, tip 1 diyabet, Crohn hastalığı ve multiple skleroz (MS) gibi immün sistem hastalıklarının önlenmesi ve tedavisinde kullanılabilir.
– Pankreasta insülin salgılayan hücrelerde bulunur ve insülin üretimini destekler. Tip 2 diyabetin gelişmesini önleyebilir ve tedavisine katkı sağlayabilir.,
– Hücrelerin büyümeleri ve çoğalmaları üzerinde denge sağlayıcı bir etkisi vardır. Kanserli (kolon, prostat, pankreas, meme) hücrelerin çoğalmasını ve yayılmasını engeller.
– D vitamini vücudumuzda tansiyonun yükselmesine ve böbreklerde rahatsızlanmaya yol açabilen ‘renin’ aktivitesini azaltır. Hipertansiyon, kalp yetmezliği ve böbrek hastalıklarının önlenmesini sağlar.
– Sedef gibi cilt hastalıklarında ve diş sağlığında oldukça önemlidir.
– Ruhsal sağlık açısından da oldukça önemlidir. Depresyon tedavisinde ve önlenmesinde kullanılır.
D vitamini eksikliği nasıl teşhis edilir? Tedavisi nasıl olmalıdır?
D vitamini eksikliği oldukça kolay bir kan testi ile teşhis edilmektedir.
D vitamini eksikliğinin önlenmesi için günlük; 1 yaş altı bebekler de 400 IU, 1-18 yaş arası 600 IU, 18 yaş ve üstü ise 1000 IU kullanılmalıdır.
D vitamini eksikliğinin tedavisi için ise günlük; çocuklarda 2000 IU ya da haftada 50.000 IU (6 hafta boyunca), yetişkinlerde 6000 IU ya da haftada 1 kez 50.000 IU (8 hafta) kullanılmalıdır.
D vitamini toksisitesi ne şekilde oluşur;
D vitamini toksisitesinin, yüksek dozlarda (özellikle 300.000 IU’lik ampul formlarının) sık ve uzun süreli kullanımları sonucunda oluşmaktadır. Bu yüzden ampul, damla ve sprey formlar, D vitamini eksikliğine göre hekim ya da eczacınızın önerdiği miktarda ve sürelerde kullanılmalıdır. Sprey formları kullanım kolaylığı ve biyoyararlanım açışından en etkili formudur.
D vitamini eksikliğine neden olan etmenleri sıralamamız gerekirse;
➢ İklimsel faktörler (güneşi az gören kuzey ülkeleri)
➢ Cildin pigmentasyonu
➢ Yaşlılık
➢ Kronik böbrek hastalıkları
➢ İnflamatuar bağırsak hastalıkları
➢ Obezite
➢ Magnezyum eksikliği
➢ Diyetle yetersiz alım
➢ Yağ malabsorbsiyon sendromları
➢ Pankreas yetersizliği
➢ Kronik karaciğer hastalıları
➢ Antikonvülzan ilaçlar
➢ Antifungal ilaçlar
➢ Antitüberküloz ilaçlar
Bonus; D3K2
D vitamini ve K2 vitamininin ilişkisini kısaca özetlememiz gerekirse; D vitamini kemiklerden kana kalsiyum geçişini sağlarken, K2 vitamini kandaki kalsiyumun kemiklere geçişini destekler. Ayrıca K vitamini kan sulandırma özelliği ve akciğerler üzerindeki pozitif etkilerinden dolayı kullanımı tavsiye edilen bir vitamindir. Pandemi döneminde D ve K vitaminin birlikte kullanımları bu sebeplerden dolayı tavsiye edilmektedir.
Albatros Bilişim Kooperatifi