ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) veya DEHB (Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu); çocuklar başta olmak üzere hemen her yaş grubunda görülebilen bir tür davranış bozukluğudur. Bu nöropsikiyatrik bozukluk, adından da anlaşılabileceği üzere kişide dikkat yoksunluğu ve aşırı hareketlilikle seyreder.
DEHB, bireylerin sosyal ve kişisel yaşamlarının pek çok alanında çeşitli problemlerin baş göstermesine yol açabilir. Özellikle kişisel gelişimin sağlıklı bir şekilde devam etmesi açısından ADHD’nin kontrol altına alınması oldukça önemlidir.
DEHB, çocuklarda kendini farklı tablolarda gösterebilir. Örneğin çocuk yalnızca dikkat eksikliğinden, yalnızca hiperaktif davranış bozukluğundan veya her iki durumdan da şikayetçi olabilir. Çocukta görülen asıl bozukluk, tedavi yaklaşımına da yol gösterir. ADHD sahibi çocukların belirli alanlara yönelik üstün yetenekleri olabilir, bu oldukça sık rastlanan bir durumdur. Bu sebeple ADHD’ye tek taraflı bakmak acımasızca bir yaklaşım olur.
ADHD Tanısı Nasıl Konur?
DEHB, çoğunlukla çocukluk çağında fark edilir. Çocuğun sabit durmaması, beklemekten rahatsız olması, aşırı sabırsız olması, ebeveynlerini veya bir başkasını dinlerken odağını farklı şeylere kaydırması; ebeveynlere çocukta ADHD olabileceğini işaret eden önemli belirtiler olarak sayılabilir.
DEHB olgularının önemli bir bölümü de okula başlama döneminde (6 yaş ve sonrası) tanı alır. Bu dönemde özellikle öğrenme durumu, sosyal ve ikili ilişkilerdeki başarı düzeyi, okulda gösterdiği davranışlar gibi parametreler; çocukta ADHD olup olmadığı konusunda önemli ipuçlarıdır.
DEHB tanısı, çocuk psikiyatrisi alanında uzman doktorlar tarafından konulur. Tanı aşamasında hekim; ebeveynlerin anlattıkları, çocuğun davranışları gibi faktörleri de göz önünde bulundurarak çocuğa belirli testler yapar. Bu testlerin sonucunda çocukta ADHD olduğu ortaya konulursa, bu sefer bozukluğun düzeyi belirlenir. Çocuğun alacağı klinik destekte, hastalığın düzeyi ve çocuğun yaşamını etkileme durumu masaya yatırılır ve bu etkenlere göre bir plan oluşturulur.
DEHB’nin bazı genetik ve çevresel faktörlere bağlı olarak meydana geldiği varsayılıyor. Ülkemizde yaklaşık her yirmi çocuktan birinde DEHB olduğu düşünülüyor. Yapılan bazı araştırmalara göre erkek çocuklarda ADHD görülme olasılığı kız çocuklarına göre daha fazla olmasına rağmen, bu oran çalışmalara göre farklılık gösteriyor. Erişkin yaş grubunda ise erkek ve kadın hastaların oranının hemen hemen aynı olması göze çarpıyor. Bunun sebebi olarak da; erişkin yaşlarda DEHB’nin özellikle dikkat eksikliği bölümünün daha çok, özellikle erkeklerde daha fazla olan hiperaktivite ve dürtüsel davranışların daha az görülmesi, böylece her iki cinsiyet arasındaki farkın eşitlenmesi öne sürülüyor.
İlerleyen yaşlarla birlikte DEHB oranlarında bir düşme gözlenir. DEHB sayılarında gözlenen bu düşüş; vaka sayısının değil, vakaların gösterdiği semptomların azalmasına bağlıdır. Ancak çocukluk çağı ADHD olgularında yaşın ilerlemesiyle beraber semptomların tamamı ortadan kalkmaz. Semptomların ortadan kalkma düzeyi olgudan olguya farklılıklar gösterebilir. Bu nedenle ADHD tedavisinde genel geçer bir yaklaşım yoktur, kişiye özel tedavi yaklaşımları uygulanır.
ADHD’nin Sınav Sonuçları Üzerine Etkisi
ADHD, kişilerin bireysel ve sosyal yaşamlarında başarısızlıklar yaşamalarına sebep olabilen bir bozukluktur. ADHD sahibi çocukların önemli bir bölümü okul hayatında başarısız olur. Bunun sebepleri; çocuğun belirli bir konu üzerine odaklanmakta güçlük çekmesi, arkadaş edinmekte zorluk yaşaması, dersleri öğrenmek için gereken özveriyi sağlayamaması olarak sayılabilir. Bu ve diğer faktörlerin etkisiyle çocuk, okul yaşamı ve hayatının ilerleyen dönemlerinde çeşitli başarısızlıklarla karşılaşabilir. Bu başarısızlıkların önüne geçilebilmesi için DEHB semptomları olabildiği ölçüde kontrol altına alınmaya çalışılmalı, çocuğun okula ve sosyal yaşama uyum sağlayabilmesi için belirli yaklaşımlarda bulunulmalıdır.
Sınav başarısızlığı da DEHB varlığına bağlı olarak çeşitli sebeplerden ileri gelebilir. Çocuğun ders esnasında odağını öğretmeni üzerine toplayamaması, belirli bir ortamda uzun bir süre ders çalışmakta zorlanması, dikkat eksikliğine bağlı unutkanlık sebebiyle ders konularının büyük bir bölümünün akılda kalmaması, sınavda dikkatini toplamakta güçlük çekmesi gibi nedenler; çocuğun sınav başarısının önüne geçebilir. Çocuğun ders konusundaki odağını artıracak yöntemler keşfedilerek bu sorunun çözülmesine yardımcı olunabilir.
ADHD sahibi bireylerde; yaşamın ilerleyen döneminde de iş bulamama, iş hayatında başarısızlık, aile kurmada zorluk yaşama gibi durumlar gözlenebilir. Bu durumların varlığında da tekrar bir hekim yardımına mutlaka başvurulmalıdır.
ADHD Tedavisi
ADHD tedavisi, bireydeki ADHD seviyesine göre belirlenir. Eşlik eden psikiyatrik hastalık varlığı, kişisel gelişim alanıyla ilgili bazı temel sorunlar, kişinin beklentisi ve daha pek çok etken; tedavinin gidişatına karar verme aşamasında oldukça önemlidir.
Çocukluk çağı ADHD’de, çocuğun okul ve sosyal yaşamını olumsuz etkilemediği sürece ilaç tedavisine gerek duyulmaz. Ancak bozukluğun ve gösterdiği semptomların daha fazla ilerlemeden kontrol altına alınması için psikoterapi desteği alınması son derece gerekli bir durumdur.
DEHB sahibi çocuklara uygulanan yaklaşımda, çocuğun hangi semptomu ön planda gösterdiği sorgulanır. Dikkat eksikliği ön planda olan bir çocuğa dikkat artırıcı aktiviteler yaptırılır, psikoterapide bu konunun üzerine gidilir. Hiperaktivite, dürtüsel davranış semptomu ön planda olan bir çocuğa ise sakinlik kazanması için belirli öğretilerde bulunulur. Bunun yanında hekim, tedavide çeşitli psikiyatrik ilaçlardan da yardım alabilir.
ADHD Sınav Sonuçlarını Nasıl Etkiliyor?
Günümüzde önemli bir yer tutan sınav sonuçlarına bir de bu açıdan göz atın.
Albatros Bilişim Kooperatifi